s
Unia Europejska
Krakowiacy

Krakowiacy

Tańce Krakowiaków Zachodnich

POLKA - PASE JO SE PASE

Taniec poprzedza przyśpiewka „Pase jo se pase, bydełko pod lasem..”. Taniec dwuczęściowy, w części 1-szej pary ustawione obok siebie, przodem do kierunku tańca, w ujęciu zamkniętym [dyszlowym] tańczą krokiem płaskiej polki, bez obrotów kończąc potrójnym krokiem akcentowanym [raz i dwa]. Melodia powtarza się a pary tańczą polkę w obrocie w pierwszym kierunku tańca.

W części 2-giej po dwóch krokach polki w obrocie, tańczący rozłączają ręce i osobno wykonują dwa kroki dostawne zakończone akcentem od siebie [tancerz zaczyna nogą lewa a tancerka prawą] następnie tym samym krokiem dostawnym wracają do siebie [tancerz akcentuje prawą a tancerka lewą nogą]. Ten 4-ro taktowy motyw taneczny pary wykonują dwukrotnie. Melodia i sposób tańca powtarza się. Polka bardzo popularna, powtarzana wielokrotnie. Tancerze ozdabiają taniec częstą zmianą kierunku wirowania par.

 

POLKA - MAZURKA

Metrum 3/4, tempo umiarkowane. Tancerz wywołuje taniec zwrotem „Mazurkę...” Pary ustawione obok siebie, przodem do kierunku tańca w ujęciu otwartym zaczynają taniec w sposób nie typowy, jest to rodzaj „przetańcowania”.

Nogami zewnętrznymi robią na „raz” krok akcentowany do przodu lekko się pochylając, na „dwa” krok w przód nogami wewnętrznymi a na „trzy” lekki podskok z jednoczesnym wyprostowaniem tułowia i uniesieniem nóg zewnętrznych ugiętych w kolanach w przód. Po siedmiu takich krokach  wykonują dwa akcenty i zaczynają tańczyć w ujęciu zamkniętym krokiem mazurkowym w obrocie, po kole w pierwszym kierunku tańca. Taniec kończą obrotem tancerki pod uniesioną w górę ręką tancerza i dwoma krokami akcentowanymi.

 

POLKA SIEDLECKA

Nazwa wywodzi się od miejscowości Siedlec. Metrum 2/4 tempo dość szybkie. Taniec poprzedza przyśpiewka „Na górze, na górze u Siedloka..”. Po przyśpiewce tancerze ustawiają się obok siebie, przodem do kierunku tańca w ujęciu zamkniętym [dyszlowym]. Zaczynają taniec nogami zewnętrznymi, tancerz lewą, tancerka prawą. Tańczą dwa kroki polki bez obrotów, następnie jeden obrót pary dwoma krokami [okroczaki] potem tancerz wykonuje na „raz” dość głęboki przysiad a tancerka lekko ugina kolana [na „dwa” wyprost]. Ten motyw powtarzają. Następnie para tańczy dwa kroki płaskiej polki bez obrotów, potem dwa kroki akcentowane do przodu i kończą ten motyw taneczny mocnym akcentem w miejscu Tancerz lewą a tancerka prawą nogą, w następnych 4-ech taktach tańczą to samo. Taniec powtarza się kilkakrotnie, zawsze poprzedzając kolejną zwrotką przyśpiewki.

 

POLKA BEDNORZ

Zanotowana w Siedlcu. Metrum zmienne 2/4 i 3/4. Taniec poprzedza przyśpiewka „Z koneweckom po wode...”, po śpiewie pary w ujęciu zamkniętym tańczą polkę w obrotach w prawo po kole, tancerz zaczyna lewa a tancerka prawą nogą po 4-ech obrotach [zmienia się metrum tańca na 3/4] para tańczy 2 kroki walca w miejscu, tancerz zaczyna lewa a tancerka prawą nogą krok do środka koła następnie tancerz od prawej a tancerka od lewej nogi tańczą walca do tyłu. Znowu zmienia się metrum na 2/4 i para tańczy dwa takty polkę w obrocie po kole. [Tą część tańca ze zmianą metrum wykonują dwukrotnie]. Taniec ma 4 zwrotki śpiewu i po każdej zwrotce pary tańczą opisany taniec ze zmianą metrum.

 

POKLKA BEDNORZ odmiana tańczona w Mogilanach

Metrum 2/4 tempo umiarkowane. taniec dwuczęściowy.

Część 1-sza , 8 taktów. Pary ustawione na obwodzie koła w ujęciu zamkniętym [dyszlowym] tańczą polkę w obrotach w pierwszym kierunku tańca jednocześnie śpiewając, tancerz zaczyna lewą a tancerka prawą nogą. Po czterech taktach zmieniają kierunek tańca w przeciwną stronę.

Część 2-ga 5-taktów. Para ustawiona na wprost siebie, bez ujęcia rąk [tancerz tyłem do środka koła] i tancerz wykonuje na „raz” akcentowany krok lewą nogą w miejscu z wytrzymaniem na „dwa”, tancerka robi obrót za prawą ręką dwoma krokami. W następnym takcie tancerz wykonuje dwa tupnięcia noga prawą, tancerka kolejny obrót w miejscu za prawą ręką. W takcie 3-cim obydwoje wykonują kroki akcentowane. Tancerz mocno nogą prawą tancerka delikatnie też prawą nogą. W ostatnich 2-ch taktach, krokiem cwału przesuwają się najpierw w drugim a potem w pierwszym kierunku tańca. Ten 5-ci taktowy motyw taneczny powtarzają, ale zamiast ostatnich kroków cwału, wykonują w ujęciu zamkniętym obrót z nogi na nogę i kończą akcentem zewnętrznymi nogami.

POLKA NA KRZYŻ

Metrum 2/4, tempo dość wolne, w ostatniej części szybkie. Taniec 4-ech par ustawionych na rogach kwadratu. Tancerze ustawieni obok siebie, tancerz prawą dłonią ujmuje lewą dłoń tancerki, ręce opuszczone.

Część 1-sza. Dwie pary przechodzą swobodnym krokiem z rogu do rogu po przekątnej. Po przejściu 3 kroków zatrzymują się i kłaniają się sobie, następnie 3 kroki chodu aż do rogu i obrót do ustawienia twarzami do środka kwadratu [8 taktów]. Muzyka się powtarza i następne pary w ten sam sposób zmieniają swoje miejsca .[8 taktów]

Część 1-sza powtarza się jeszcze raz i pary tańczą przejścia po przekątnej przez 8 taktów, przez następne 8 taktów obracają się krokiem chodu w swoim rogu a kolejne pary idą po przekątnej i też wykonują obroty w swoim rogu.

Część 2-ga. Wszystkie 4 pary tańczą polkę w ujęciu zamkniętym 2 kroki polka płaska bez obrotów i  2 kroki polki w obrocie po liniach kwadratu [16-taktów].

Część 1-sza. Tancerze tak jak poprzednio zmieniają miejsca przechodząc po przekątnej. Po przejściu 2 kroków para idąca z dolnego rogu podnosi połączone ręce w górę a para idąca z góry przechodzi pod „mostkiem”. następnie obydwie pary dochodzą do rogów. W tym czasie pozostałe 2 pary krokiem chodu obracają się w swoich rogach. [8 taktów]. Melodia się powtarza i pary, które zmieniały miejsca tańczą teraz w miejscu a dwie inne zmieniają się miejscami przechodząc pod „mostkiem”. [8taktow]. Część 1-sa powtarza się jeszcze raz.

Część 2-ga. Pierwsze 2 pary zmieniają się miejscami tańcząc w ujęciu zamkniętym płaską polkę bez obrotów po przekątnych [4 takty] następnie pozostałe 2 pary tańczą to samo. [4 takty]. Melodia się powtarza i tancerze wracają na swoje miejsca. [8 taktów]

Część 3-cia. tempo szybkie. Pary tańczą krokiem polki w obrocie, po 4 obrotach [na początku 5 taktu] rozłączają ręce tancerka obrotem za prawą ręką przechodzi do partnera z tyłu, który klaszcząc w dłonie ,podchodzi do niej i razem wykonują. 3 kroki polki w obrocie. Następnie klaszcząc w dłonie zmieniają kolejną partnerkę i powtarzają ten motyw tańca jeszcze dwukrotnie.

Mel. 1-sza. tempo wolne. Tancerze kłaniają się tancerce, z którą tańczyli ostatnio i wolnym krokiem podchodzą do swojej partnerki, kłaniają się podają dłoń i odprowadzają kończąc taniec.

POLKA FIL (odmiana polki na krzyż z Rudnika)

Metrum 2/4 taniec trzy częściowy, w cz.1-szej tempo wolne, w cz-2-giej i 3-ciej tempo szybkie. Taniec 4 par ustawionych w rogach kwadratu. Tancerz ujmuje prawą dłonią lewą dłoń tancerki. Część 1-sza. Pary krokiem wolnego chodu idą do środka kwadratu, po 6 krokach zatrzymują się i robią ukłon i wyprost (trwa to 8 taktów) następne 8 taktów to powrót par do rogów kwadratu Część 2-ga. W ujęciu zamkniętym, trzy kroki cwału po przekątnej, potem 3 kroki akcentowane i zmiana ustawienia o ćwierć obrotu, następnie trzy kroki cwału do rogu i 3 kroki akcentowane w miejscu. (8 taktów) Część 3-cia. Pary tańczą w miejscu skoczną polkę w obrocie, w czwartym i ósmym takcie akcenty (8 taktów) i powtarzają ten motyw taneczny jeszcze raz. Taniec powtarza się. W części 1-szej pary mijają się tańcząc po liniach poziomych , wykonują krok w przód uginając kolano i unosząc drugą nogę w tył, w drugim takcie krok noga prawą postawiona blisko nogi lewej która unoszą niewysoko przed siebie (ten krok mieszczący się w 2 taktach robią 4 razy.). Następne 8 taktów tym samym krokiem mijają się w liniach pionowych. Część 2-ga  tańczona cwałem z akcentami tak samo jak poprzednio. Część 3-cia, polka w obrotach na rogach z akcentami. (jak poprzednio)

POLKA WŚCIEKŁA

Metrum 2/4, tempo szybkie. Tańczy dowolna ilość par. Wszyscy ustawieni w swobodnej gromadzie. Taniec w szybkim tempie w miejscu, w ujęciu zamkniętym, połączone dłonie tancerz opiera na swoim lewym boku, opuszcza wzdłuż ciała albo są uniesione w bok. Pary wirują krokiem polki zmieniając kierunki obrotów, tancerze urozmaicają taniec akcentami zawsze zgodnie z muzyką. Niektórzy tancerze rozłączają podane dłonie i tancerz unosi lewą rękę w bok lub zdejmuje nakrycie głowy i unosi w górę. W tym czasie tancerki kładą dłoń na swoim biodrze lub przytrzymują rąbek fartucha albo kraj spódnicy.

 

CHODZONY

Metrum 3/4 tempo wolne. Taniec przebiega jak opisano w części 1-ej, ale u Mogilan spotyka się ciekawą figurę. Tancerze tańczą w dużym kole w ujęciu za dłonie, z tego koła formują małe dwu parowe kółka, jedno z tych kół zatrzymuje się i unosząc w górę połączone ręce tworzą „mostek”, pod którym przechodzą kolejni tancerze w ujęciu za dłonie. Następnie ci którzy przechodzili pod mostkiem zatrzymują się i to Oni unoszą ręce w górę a inni przechodzą pod uniesionymi rękami.

 

Wiesława Hazuka

 

Bibliografia:

Różne formy tańców polskich. Praca zbiorowa, Warszawa 1980; Taniec w polskiej tradycji, Leksykon. Grażyna W. Dąbrowska, wyd. MUZA S.A., Warszawa 2005/2006; Melodie i pieśni z Powiśla Dąbrowskiego. Zebrał Henryk Łazowski, wyd. Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 1994; Dzieła Wszystkie, Krakowskie II. Oskar Kolberg, wyd. PWM , Poznań 1977; Dzieła Wszystkie, Krakowskie, Suplement do tomów 5-8. Oskar Kolberg, wyd. PWM, Poznań 2005; Pieśni ludu krakowskiego. Opracował Włodzimierz Poźniak, PWM, Kraków, Grażyna Dąbrowska, Warszawa 1997; W kręgu polskich tańców ludowych. Grażyna Dąbrowska, LSW 1979; Tańce regionu krakowiacy wschodni, skrypt własny niepublikowany, Wiesława Hazuka, 1997-1998;

Wiedza własna wynikająca z wykonywanego zawodu. Wiesława Hazuka