Sucha Beskidzka, będąca stolicą regionu to miasteczko o niepowtarzalnej architekturze, nad którą króluje renesansowy zamek zwany „małym Wawelem”, malowniczo usytuowany w XIX-wiecznym ogrodzie krajobrazowym.
Trójskrzydłowa budowla z czterema wieżami i prostokątnym dziedzińcem arkadowym nieodparcie przywodzi na myśl krakowski pierwowzór. Powstał w XVI w. jako budowla obronna, rozbudowany na początku XVII w. przez Piotra Komorowskiego na renesansową rezydencję, zachował do dnia dzisiejszego swój zasadniczy kształt bryły. W okalającym zamek parku uwagę zwraca budynek oranżerii, - „Domek Ogrodnika”, romantyczne kamienne mostki. (www.zameksuski.pl).
Ale region babiogórski to bogata w malownicze pejzaże kraina, której uroku dodaje głównie stara architektura drewniana - niewielkie przycupnięte wśród wiekowych drzew kościółki, dworki, zabudowania wiejskie i małomiasteczkowe karczmy, spichlerze, kuźnie... Drewniana architektura zachowała się również w stolicy regionu - Suchej Beskidzkiej, nadając jej niepowtarzalny charakter. Powstałe w 2 połowie XVIII w. domy wyróżniają się charakterystycznymi wysuniętymi facjatkami i pełnymi ciepła zadaszonymi gankami. XIX-wieczne „domki oficjalistów zamkowych” przy ul. Mickiewicza, bogato ornamentowane, przypominają z kolei tzw. styl szwajcarski. Najpiękniejszym jednak zabytkiem architektury drewnianej w Suchej Beskidzkiej jest stojąca w samym centrum słynna XVIII-wieczna karczma „Rzym” - okazały, pokryty gontowym dachem budynek, który do dziś spełnia swoje zadania, serwując oryginalne potrawy regionalne.
Podobna karczma, z 1836 roku, z charakterystycznymi podcieniami (niestety nie użytkowana) zachowała się w Zawoi. Innym cennym obiektem zabytkowym Zawoi jest drewniany kościółek św. Klemensa z 1888 r.
Będąc w Zawoi nie można ominąć skansenu, prezentującego tradycyjne budownictwo Babiogórców. W najstarszym obiekcie - kurnej chacie z początku XIX w. umieszczono ekspozycję etnograficzną, w sąsiednim - wystawa obrazująca historię turystyki babiogórskiej.
Lubiących starą wiejską architekturę zapraszamy do Sidziny. W tamtejszej filii Orawskiego Parku Etnograficznego zgromadzono chaty z Sidzinki Małej, Sidziny, Spytkowic, kuźnię, dzwonnicę loretańską, spichlerz. Obejrzeć można wyposażenie wnętrza i sprzęt gospodarski, organizowane są wystawy czasowe.
Jednym z najciekawszych zabytków regionu jest otoczony sobotami i pięknym starodrzewiem drewniany kościółek śś. Piotra i Pawła, wzniesiony w 1789 r. we wsi Lachowice z fundacji Teresy Wielopolskiej. Usytuowany w centrum wsi, na niewielkim wzniesieniu, w sąsiedztwie zabytkowych zabudowań: plebanii, organistówki i zrębowej piwniczki na kamiennym podmurowaniu, zadziwia swą piękną, harmonijną formą, malowniczością i świetnym powiązaniem z otoczeniem. Ze względu na swoje walory architektoniczne, jednorodność stylistyczną wyposażenia wnętrza, usytuowanie w przestrzeni wspólnie z innymi dziewięcioma drewnianymi świątyniami Małopolski został zgłoszony do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO.
